Sunday 23 February 2014

वेचलेली फुले…



विस्मृतीच्या अंधारात चालताना मनावरचे मळभ कधीतरी अचानक दूर होते. काळोखाच्या सावल्यांतून दूरवर स्मृतींचे दीपक खुणावू लागतात. पाणावलेल्या पापण्यांच्या कडांशी प्रतारणा करणारे शब्द वैरी होतात, ते सैरावरा धावतात. त्यांच्या शिस्तबद्ध रांगा लागत नाहीत. मन आक्रंदू लागते. क्षणभंगाने आठवणींचे तरंग विरतात व परत सारे स्तब्ध होते. स्मृतींच्या हिंदोळ्यावर झुलताना जे हाती गवसले ते तुमच्या समोर ठेवित आहे. जे विस्मृतीच्या गर्तेते गेले ते प्रभूचे देणे होते. त्याचे त्यानेच सव्याज परत नेले...

आज आयुष्याच्या सोनेरी संध्याकाळी आम्ही नर्मदेच्या कुशीत विसावलो आहोत. विवाहाच्या मंगल वेदीवरील सप्तपदीतून सुरु झालेली ही वाटचाल आम्हांवरील, आमच्या कार्यावरील सर्वांनी केलेल्या निखळ-निर्व्याज-अकृत्रिम प्रेमाने भिजलेली आहे. आपणा सर्वांच्या सद्भावनांच्या प्राजक्ताची फुले त्यावर विखुरलेली आहेत. बाबांचा वेग आणि आवेग आयुष्यभर सांभाळल्यावर आज मागे वळून पाहताना युवक-युवतींच्या समुदायांचे पदरव या वाटेवर गुंजन करताना कानी पडत आहेत. हा श्रमसाफल्याचा क्षण आहे... तशी आम्ही सामान्य माणसेच – माणूसपणाच्या सर्व तृटी असलेली पण कार्यावरील निष्ठेच्या सद्गुणांचा देवस्पर्श झालेली, वाटचाल करीत आहोत. आमचे जीवन हे कष्टायन आहे. आम्ही मातीशी नाते जोडलेली माणसे आहोत. काळ्या मातीचा व जुन्या स्मृतींचा गंध कधी लुप्त होत नाही. आयुष्यभर त्यांची साथसंगत तुम्हाला लाभते. कष्ट, संकटे आयुष्यभर झेलली पण त्याच बरोबर आमच्यावर खूप खूप प्रेम करणारी माणसेही मिळाली...

हातून जेवढे घडले तेवढे केले. बाबांच्या या समर्पित जीवनयज्ञातील एक लहानशी समिधा हेच माझे स्थान आहे.

 साधनाताई आमटे (‘समिधा’)

Monday 6 January 2014

‘सर्वसाधारण’ सभा: (भाग ३)

Approach road हा बिल्डरच्या दृष्टीने शक्यतोवर टाळण्याचा मुद्दा होता. लोकं मात्र याबद्दल समाधानी नव्हते. मुळीक काकांनी कुठलाही आलाप न घेता सरळ द्रुत लय गाठली आणि बिल्डरला प्रश्न केला, “आमच्या सोसायटीच्या Approach road चं काय? कधीपर्यंत complete होणार? आत्ता उत्तर हवंय. बोला.” बिल्डरने स्वतःच्या चेहऱ्यावर प्रश्नार्थक चिन्ह उमटवले. जणू काही ह्याबाबत काहीच माहित नाही असा त्याचा अविर्भाव होता. विधातेंनी एवढ्यात त्याच्याशी कानात काहीतरी कुजबुज केली आणि तो बोलू लागला, “हे बघा, पहिल्या फेजचा आणि तुमचा रस्ता एकच ठेवलाय. अतिशय सुंदर रस्ता झालाय. पावलोपावली street lights आहेत. कडेला jogging track सुद्धा आहेत. हा point तसा मला गौण वाटतो.” हे ऐकून मुळीक काकांचा पारा चढला. “आम्ही आमच्या फेजच्या separate रस्त्याबद्दल बोलतोय. तो अजून तसाच आहे. तुम्ही फक्त गेट करून ठेवलंय. पक्का road कधी होणार?”, ते म्हणाले. तेलंग काकांनीही जोर लावला. “तो entrance मिळाला की आम्हाला येणं-जाणं सोपं होईल. We’re waiting for that actually.” बिल्डरचा चेहरा अजूनही expressionless होता. अपेक्षित response मिळत नसल्याचे बघून लोकांनी बिल्डरच्या दिशेने १५० च्या स्पीड नी pace bowling सुरु केली, ती अशी-

“प्रत्येक गोष्टीसाठी कटकट बुआ तुमची.”
“कुठल्याही परिस्थितीत आम्हाला हा रस्ता हवाय. बास.”
Do you really care for our convenience?
It was your selling point. आम्हाला flat घेताना हे सांगण्यात आलं होतं की हा तुमचा Approach road राहील म्हणून.”
“आणि सध्याचा common road किती विचित्र आहे. भूल-भुलैय्या. Design करताना तुम्हाला कळलं नाही का की रस्ता सोपा, सरळ हवा.”
“आमचे पाहुणे जेव्हा ह्या रस्त्याने येतात तेव्हा नावं ठेवतात...किती complicated रस्ता आहे म्हणून... प्रत्येकाला काही न काही उत्तर देऊन निभवावं लागतं.”
“जो वादा किया वो निभाना पडेगा, सर.” (वातावरणात कमालीचे गांभीर्य आले असल्याने या वाक्याला हशा किंवा प्रतिसाद मिळाला नाही.)
“तुम्हाला problem काय पण हा रस्ता तयार करून देण्यात?”
होणार... होणार... सुरुय तुमचं कधीपासून. पण कधी होणार? आम्हाला तर नातू पण झाला या वेळात.” (नाही म्हणायला इथे चार-दोन लोकं फिदीफिदी हसली.)
“खूप मागे लागावं लागतं तुमच्या साहेब.”
“सध्याचा road तर काहीच्या काही आहे. एवढे turns तर कोकणातल्या रस्त्यांना सुद्धा नसतात. RTO ला rent वर द्या हा रोड driving tests साठी. ते काही नाही. आम्हाला separate road हवाय.”

या प्रकारचा rapid-fire round बघून नाही म्हटलं तरी बिल्डर थोडासा हललाच.
“एक मिनिट. शांत... शांत व्हा... ऐका... please. हे बघा, आपल्या इथे आता 3rd फेजचे काम सुरुय. जो रस्ता तुम्ही म्हणताय तो सध्या त्या कामासाठी reserved आहे. तिथून जेसीबी, ट्रक्स वगैरे जातात. तुमच्यासाठी जर तो सुरु केला तर तुमच्या गाड्या खराब होतील. सतत धूळ असते त्या जागेत.” बिल्डरने ढालीसारखं हे वाक्य उच्चारलं.
चालेल. आम्ही धुळीत रखडलो तरी हरकत नाही...” एक जण आवेशात म्हणाला. हे ऐकून दुसरा मनुष्य त्याला हळूच आवाजात म्हणाला, “अरे काही काय... धुळीत रखडू म्हणजे काय? गाड्या धुवायला जागा दिली नाहीये बिल्डरनी. कोण साफ करणार रोजच्या रोज गाडी? आहे तो रस्ता ठीक आहे ना भाई.”
“अरे yes, हा पण point राहिलाय.”
पुन्हा बिल्डरला उद्देशून तो म्हणाला, “आणि हो... car wash साठी वेगळी जागा हवीय.”
हा मुद्दा तर बिल्डरने सरळ धुडकावून लावला. “That is impossible. एखाद्या ठिकाणी जागा करून जरी दिली तरी त्या जवळचे लोकं ओरडतील... त्रास होतो म्हणून. त्यामुळे हे शक्यच नाही. प्रत्येकाने आपली गाडी आपल्या parking मध्ये धुवावी.”

एवढ्या धुमश्चक्रीतही काही संदर्भहीन संवाद ऐकू आलेच-
“(फोनवर) Pole position काय आहे रे? काय?... वेटेल मागे आहे? Cover करेल रे तो... no doubt...chill मार.
“तू घरी जा बरं... आजी एकटी असेल. भुणभूण नको लावू इथे.”
“तो भारी खेळतो shares मध्ये... परवाच KYC चे shares विकले त्यानी.”
“(फोनवर) अबे लेका, तो काय अल्लाउद्दिनचा दिवा आहे काय?... घासला की पेटला !! रॉकेल नको !!”
“पंचमदा best होते... on कर ना Bluetooth...लगेच transfer करतो.”
इकडे रस्त्याबद्दल अजूनही आश्वासन मिळाले नव्हते. पण प्रश्नांचा भडीमार थांबत नसल्याचे बघून बिल्डर वैतागला होता. अखेर त्याने Approach Road चा मुद्दा मान्य करून तो रस्ता तयार करून देण्याचे कबूल केले आणि सभेत टाळ्यांचा कडकडाट झाला. MoM मध्ये ह्याची रीतसर नोंद झाली. महत्वाचे मुद्दे आता संपले होते. सभा संपायची वेळ तर कधीच उलटून गेली होती. तरीही बिल्डरने आणखी काही विचारायचे असल्यास विचारा असे सांगून लोकांच्या good books मध्ये यायचा प्रयत्न केला.

हंगामी समितीतल्या मान्यवर सदस्यांनी आपसांत चर्चा करून office garden बद्दल विचारणा सुरु केली.
“आम्हाला office पण करून हवंय. सगळे documents ठेवायला office लागेलच.”
“ते तर plan मध्ये असतेच. जागा देखील pre-decided आहे. लगेच काम सुरु करूया.”, विधाते म्हणाले.
आणि garden चं काय? झाडं तरी लावायला सुरु करा.” इति तेलंग काका.
“करूया की...”
मुळीक काका उत्तरले, “कधी? garden पूर्ण होईपर्यंत आमची पोरं मोठी होतील.” इथे अर्थातच जोरदार हशा पिकला. बिल्डर देखील माफक हसला. एवढ्यात कुणीतरी ‘आम्हाला मंदिर पण हवंय’ अशी मागणी केली. मंदिर बांधून दिलं तरी ‘रोज पूजा कोण करणार?’ अशी बिल्डरने defensive विचारणा केली. तेलंग काकांनी लगेच ‘मी’ असे उत्तर देऊन प्रश्न मिटवला. शैव, वैष्णव आणि शाक्त असे तिन्ही पंथ बाजूला सारत शेवटी प्रथमपूज्य गणपतीचे छोटे देऊळ बांधायचे असा ठराव मंजूर झाला. आतापावेतो बरेच ठराव मंजूर झाले होते. MoM चे कागद संपायला आले होते. चार तास सभा चालली. देशपांडे काकांनी कंटाळून एक पुडी सोडलीच, “सभेच्या समारोपाचा ठराव तेवढा आता मंजूर करा. मुंग्या आल्या पायांत बसून बसून.”

विधातेंनी माईक हातात घेतला आणि बोलू लागले, “आपण सर्व जण एवढ्या आपुलकीने इथे आलात त्याबद्दल खूप धन्यवाद. MoM तयार आहे. एक copy हंगामी समितीकडे सुपूर्द करतोय आम्ही. तुम्ही कधीही बघू शकता. पुढच्या सभेची तारीख आता तुमची समितीच देईल. काहीही लागलं तरी आम्ही आमच्या office भेटूच. Thank you very much.”  विधातेंचे बोलणे संपताक्षणी अध्यक्षांनी भेट म्हणून ‘बिल्डर आणि मंडळींना’ अत्तराची एकेक कुपी भेट दिली. पुन्हा टाळ्यांचा कडकडाट झाला. तेलंग आणि पुरंदरे काकांनी MoM तपासून घेतले. कागदपत्रांचा गठ्ठा आपल्या हाती घेतला. सभा संपल्याची घोषणा झाली. अर्ध्याधिक लोकं पट्कन सटकायच्या तयारीत असतानाचा विधातेंनी परत माईक हातात घेतला आणि म्हणाले, “पलीकडे मला खमंग वास येतोय. Buffet is ready. न जेवता मुळीच जाऊ नका. जेवणाचा आस्वाद घ्या.”

पलीकडून खरंच पक्वान्नांचा सुगंध दरवळत होता. फुकट खायला मिळतंय पाहून बऱ्याच लोकांनी परतीचा प्रवास लांबवला. मी मात्र निघायच्या बेतात होतो कारण सिंहगड रोडवरची अभेद्य traffic फोडून मला कोथरूड सर करायचे होते. घरून फोन खणखणत होता. उशीर झालाच होता. ‘आत्ता निघतोय’ असे घरी कळवून मी निघालो. Community Hall च्या लॉंन बाहेर पडताच नेमके माझ्या सख्ख्या शेजाऱ्याने अडवले आणि खेचत पुन्हा आत घेऊन गेला.
अरे shift होशील तेव्हा होशील... आता जेवून घे. स्वतःच्या सोसायटीची मिटिंग होती ना... असाच चाललास काय!!” इति Mr. रामटेके... सख्खे शेजारी. त्याच्या आग्रहाखातर थोडेबहुत खाऊन मी तिथून finally बाहेर पडलो.

कागदोपत्री सर्वसाधारणअसलेली ही सभा खरतरं सर्वसाधारण नव्हतीच. मिटिंगला आलो तेव्हा सगळं अनोळखी होतं... नवी जागा... नवे लोक. परंतु आपल्यासारखीच गुण-दोषांनी संपन्न असलेली मजेशीर माणसं इथे राहायला आली आहेत हा विचार करून हायसं वाटलं. ह्यांच्या सहवासातच आता आयुष्य व्यतीत होणार आहे. आता गणेशोत्सवही इथे साजरा करायला मिळणार आणि अगदीच नळावरची नसली तरी मिटिंग मधली भांडणं सुद्धा अनुभवायला मिळणार. भावी जीवनातले सुख दुख्खाचे प्रसंग याच जागेत पिंगा घालत येणार हेही तेवढंच खरं. पुण्यात स्वतःचे घर होईल असे कधीच वाटले नव्हते पण अपेक्षांना छेद देणे हा तर नियतीचा अगदी आवडता खेळ आणि आपल्यासारख्या सामान्यांना तो कधी कळणार नाही हेच सत्य !! 

(समाप्त)